Chất béo, dầu mỡ là sản phẩm thừa của thực phẩm nấu ăn như dầu thực vật, thịt và các sản phẩm từ sữa. Tại các cơ sở kinh doanh cung cấp dịch vụ ăn uống như nhà hàng khách sạn, bếp ăn công nghiệp, căn tin trường học, bệnh viện, … đều là những nơi phát sinh nhiều dầu mỡ thừa (dầu mỡ thải bỏ, được phân loại hoặc được vệ sinh, thải bỏ theo dòng nước thải).

Ngày nay, với cuộc số hiện đại, việc sử dụng dầu mỡ trong nấu ăn, tại các hộ gia đình cũng như các cơ sở kinh doanh dịch vụ là vô cùng lớn. Lượng dầu mỡ thải bỏ, dầu mỡ bẩn trong nước thải của quá trình vệ sinh dụng cụ nấu ăn, nhà bếp phát sinh ngày một nhiều, đang là mối quan tâm lớn của người nội chợ và của cả xã hội khi gây ra các vấn đề liên quan tới thoát nước và vệ sinh môi trường. Mặc dù vậy việc quản lý và xử lý nguồn dầu mỡ thải, dầu mỡ bẩn còn rất lúng túng và bị bỏ ngỏ, thiếu các giải pháp đồng bộ cả về quản lý và giải pháp xử lý, việc phát triển các sản phẩm khoa học, ứng dụng công nghệ để xử lý vấn đề chưa được phổ biến áp dụng rộng rãi trong cuộc sống dẫn đến nhiều hệ lụy. Thực tế cho thấy một phần dầu mỡ bẩn được thu gom tái sử dụng không đúng mục đích an toàn vệ sinh thực phẩm, một phần thải bỏ trực tiếp ra môi trường gây tắc nghẽn hệ thống, đồng thời ảnh hưởng đến môi trường sống và sinh thái.

Với kinh nghiệm nhiều năm hoạt động trong lĩnh vực công nghệ kỹ thuật môi trường đặc biệt phát triển các sản phẩm công nghệ tách bỏ và xử lý dầu mỡ, VINACEE Việt Nam gửi tới bạn đọc việc phân tích các tác hại của dầu mỡ thải và xây dựng quy trình hướng dẫn quản lý và xử lý dầu mỡ thải (dầu mỡ bẩn) với mong muốn góp phần và công cuộc bảo vệ môi trường, bảo vệ sực khỏe nghười dân.

1. Dầu mỡ thải, đặc tính và tác hại do bất cập trong quản lý và xử lý (XEM THÊM THIẾT BỊ TÁCH DẦU MỠ CÔNG NGHIỆP)

Dầu mỡ có đặc tính nhẹ hơn nước, không tan trong nước và có độ kết dính cao, khi nhiệt độ nóng thì dầu mỡ sẽ lỏng ra và có thể dễ dàng xâm nhập vào đường cống bồn rửa, tuy nhiên khi dầu mỡ ở nhiệt độ lạnh (hoặc nhiều độ thường < 25 độ C) nó sẽ đông cứng lại, gây tắc nghẽn, hư hỏng đường ống thoát nước và gây ra nhiều vấn đề trong quá trình xử lý nước thải chung. Chưa kể đến các kết quả nghiên cứu khoa học đều cho thấy ô nhiễm dầu mỡ và chất béo gây hậu quả nghiêm trọng đối với hệ sinh thái sông, biển và ô nhiễm môi trường.

Những vấn đề của việc tái sử dụng dầu mỡ thải bỏ không đảm bảo vệ sinh môi trường.

Đây thực sự là một vấn đề nhạy cảm và đáng sợ đang thực sự diễn ra khi nhiều loại dầu mỡ sử dụng trong các cơ sở hề không có nhãn mác, các loại dầu mỡ này được bán tràn lan trên thị trường. Một trong số loại dầu mỡ này được nhập từ Trung Quốc, một trong số đó được tận thu từ mỡ động vật vụn, nát, một trong số đó được tái chế từ dầu mỡ thải thu gom từ chính các cơ sở chế biến thức ăn.

Những vấn đề gây ra bởi dầu mỡ trong nước thải

Dầu mỡ xâm nhập vào hệ thống nước thải gây ra một số vấn đề, cả trong hệ thống thoát nước và thu gom nước thải, ảnh hưởng đến sinh hoạt gia đình, các hộ kinh doanh và trong chính các nhà máy xử lý nước thải.

Dầu mỡ trong sinh hoạt

Khi chất béo, dầu mỡ vào hệ thống thoát nước thì chúng trộn lẫn với thực phẩm và chất thải vệ sinh khác gây tắc nghẽn và đông cứng lại trong đường ống. Ngoài các mùi hôi khó chịu, tắc nghẽn đường cống liên quan đến dầu mỡ có thể dẫn đến đường cống tràn ngược lên do giảm công suất hoặc vỡ đường ống. Điều này có thể gây nhiều hậu quả nghiêm trọng về môi trường bao gồm ô nhiễm đất nước và ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Hiện nay để tránh tắc đường ống đa số mọi người đều sử dụng hóa chất, nước sôi và một vài biện pháp tạm thời khác đổ trực tiếp xuống đường ống để loại bỏ và tách dầu mỡ khỏi đường ống, tuy vậy đây chỉ là giải pháp mang tính tình hưống, không hiệu quả và triệt để.

Dầu mỡ trong nhà máy xử lý nước thải

Khi dầu mỡ đến nhà máy xử lý nước thải, nó có thể gây ra nhiều vấn đề khác nhau như mỡ khó phân hủy thành các chất sinh học hơn các thành phần phổ biến trong nước thải đô thị. Dẫn đến việc xử lý khó khăn hơn.

Hơn nữa dầu mỡ có thể làm tắc nghẽn và hình thành cặn trên bề mặt lắng, bể điều hòa, đường ống, máy bơm và cảm biến. Mỡ cũng có thể chặn một phần bên trên hệ thống lọc nhỏ giọt, làm tắc nghẽn máy bơm bùn và với khối lượng lớn ngăn cản hoạt động của bùn vi sinh phân hủy vi sinh vật. Các vấn đề khác bao gồm tạo bọt quá mức, tăng thể tích bùn và các vấn đề với việc hình thành các vi khuẩn.

2. Quy trình xử lý dầu mỡ trong nước thải

Sơ đồ hướng dẫn quy trình quản lý và xử lý dầu mỡ thải

Bể tách mỡ thông minh, sản phẩm thân thiện với môi trường

Đầu tiên người ta thường xử lý nước thải có chứa dầu mỡ qua bể lọc mỡ 3 ngăn với thiết kế đảm bảo và chế tạo theo tiêu chuẩn thoát nước TCVN.

Thiết bị bể lọc mỡ hoạt động dựa trên nguyên lý khác nhau về trọng lượng của nước, mỡ và chất thải rắn, được thiết kế để lọc, tách mỡ, chất béo và chất thải rắn, giữ lại trong hộp bẫy trong khi nước tiếp tục thoát ra khỏi hộp và chảy vào hệ thống thoát.

Bể tách mỡ VINACEE cam kết loại bỏ hơn 93.5% dầu mỡ thừa trong nước thải.

Giải pháp hiệu quả nhất là đảm bảo rằng dầu mỡ được dừng lại trước hệ thống xử lý nước thải và không đi vào hệ thống xử lý nước thải. Sau đó, nó nên được loại bỏ khỏi đường ống cống trước khi đi đến các nhà máy xử lý nước thải. Dầu mỡ sau khi được loại bỏ khỏi nước thải cần có các phương pháp thu gom để xử lý theo CTR.

Hiện nay các phương pháp xử lý dầu mỡ đang được áp dụng phổ biến chủ yếu là thu mua xuất khẩu tái chế sinh học Biodiesel và xử lý bằng các biện pháp như dùng hóa chất tan mỡ, ủ phân compos hay sử dụng các loại vi sinh ăn mỡ.

Tác giả:

KS Tạ Thị Ngọc Lan, ThS Nguyễn Hữu Tuyên 

Công ty CP Kỹ thuật Môi trường và Xây dựng VINACEE Việt Nam